«Եթե Աստված մի օր ցանկանա այցելել Հայաստան, ես կբերեմ նրան Հովք (Դիլիջան)։ Հովքի և աշխարհի այլ գեղատեսիլ վայրերի միջև տարբերությունն այն է, որ այստեղ մարդիկ չեն ծերանում», - այսպես է Հովքի՝ Դիլիջանի մասին ասել պատմիչ Գրիգոր Պահլավունին։
Իսկապես, Դիլիջանը Տավուշի հիասքանչ վայրերից է, որտեղ գործում են երեք տասնյակից ավել առողջարաններ և հանգստյան տներ, կան 300-ից ավել հուշարձաններ, կրոնական և վանական համալիրներ, թանգարաններ։ Անկրկնելի բնությունն ու մաքուր օդն այս ամենի հետ միասին ապահովում են հիանալի հանգստի բոլոր նախադրյալները։ Իզուր չէ, որ այն ստացել է Հայկական Շվեյցարիա անվանումը։
Մենք փորձել ենք առանցնացնել այն 5 վայրերը, որոնք անպայման պետք է տեսնի յուրաքանչյուրը, ով կայցելի Դիլիջան։
Գոշավանք անունից էլ պարզ է, որ այն կապ ունի միջնադարյան մտածող, գրական և հասարակական գործիչ Մխիթար Գոշի հետ։ Հենց նա է հիմնել այս վանական համալիրը։
Համալիրը կազմված է չորս տաճարից, սեղանատնից և ձեռագիր մատյանների գրադարանից։ Այս հիասքանչ շինությունը կառուցվել է ավելի քան 100 տարում։
Գոշավանքում է ստեղծվել առաջին ժանյակազարդ խաչքարը: Հաջորդ նմանատիպ խաչքարը ստեղծվել է միայն մի քանի դար անց։
Վանքին կից գործել է համալսարան, որտեղ իրավագիտությունը առաջին անգամ ուսումնասիրվել է որպես առանձին ուղղություն։
Գոշավանքը եղել է միջնադարում գործող կրոնական և կրթական համալիր, որում միաժամանակ ծաղկունք է ապրել և՛ մշակույթը, և՛ գիտությունը, և՛ կրոնը։
Այստեղ է ստեղծվել «Դատաստանագիրքը», որը եվրոպական որոշ երկրների սահմանադրության հիմքն է։
Այս նախադրյալների շնորհիվ է, որ այն գրավում է տարբեր երկրների զբոսաշրջիկներին։
Հնագույն լեգենդը պատմում է, որ Պարզ լճում խեղդվել են սիրահար զույգեր։ Ըստ ավանդույթի՝ նորապսակները իրենց հարսանիքին այցելում են լիճ՝ հարգելու նրանց հիշատակը։ Մինչ հիմա էլ այստեղ տեղի են ունենում պսակադրություններ։
Լիճը գտնվում է Դիլիջանից 9կմ հեռավորության վրա, հրաշագեղ բնության գրկում։ Անտառի արտացոլանքը, ընկնելով լճի վրա, տալիս է նրան կանաչավուն երանգ՝ էլ ավելի հեքիաթային դարձնելով այն։
Լճի ափին տրամադրվում են փոքրիկ նավակներ՝ հնարավորություն տալով մեզ ուսումնասիրել լիճն իր ողջ հմայքով։ Իսկ հենց լճի վրա գործում է լաստանավ-ռեստորանը։
Պարզ լիճը բնության հրաշքներից մեկն է, որի տաքուկ և գողտրիկ գրկում հնչում են բազմաթիվ սիրո խոստովանություններ։
Հաղարծին վանքը կառուցող վարպետն ասել է՝ «տաճարը մարդու ոգին է քաղցրացնում, իսկ ընկուզենին՝ բերանը, եթե տաճարը չմնա, ծառը կմնա»։ Այսօր մնացել է տաճարը, իսկ վարպետի կողմից տնկած 700-ամյա ընկուզենին չկա։
Հաղարծին վանքը կառուցվել է 10-13 դարերի ընթացքում։ Այն ունի ճարտարապետական յուրահատուկ նախագիծ։ Համալիրն իր կազմում ունի երեք եկեղեցի, երկու գմբեթ, սեղանատուն, աղոթարաններ և խաչքարեր։ Սեղանատունն իր կառուցվածքային հնարքներով և գեղարվեստով հայ ճարտարապետության գոհարներից է։
Վանքի կողքին է գտնվում մի խաչքար, որի թևերն, ի տարբերություն մյուս խաչքարերի, չեն ավարտվում, այլ շարունակվում են. դա իր մեջ ունի երկրորդ կյանքի խորհուրդ։
Հաղարծին վանքին է նվիրվել 350կգ կշռող բրոնզե կաթսա, որը հայ մետաղագործության բարձրարվեստ նմուշներից է։ Այն այժմ վերանորոգվում է։
Դիլիջանի պատմամշակութային մարգարիտներից է Ջուխտակ վանքը, որը առանձնանում է իր գեղեցկությամբ։ Այն գտնվում է Դիլիջան քաղաքից 3կմ հեռավորության վրա։
Կազմված է երկու եկեղեցիներից՝ Սուրբ Գրիգոր և Սուրբ Աստվածածին և իր շուրջը տարածվող գերեզմանատնից։ Այս երկու եկեղեցիների հետ է կապված նաև վանքի անվանումը՝ ջուխտ նշանակում է զույգ։
Ինչպես վանքի քարերի մեջ ծիլ է տվել և աճել ծառը, այնպես էլ վանքը, բազմաթիվ տարիներ անց, դեռ կանգուն է մնում և ստանում էլ ավելի խորհրդավոր տեսք՝ գրավելով զբոսաշրջիկներին։
Եթե մեկ վայրում ցանկանում ես տեսնել չքնաղագեղ բնություն, բուսական և կենդանական աշխարհը իր ողջ ընդգրկվածությամբ, մշակութային և ճարտարապետական գլուխգործոցներ և վայելել հանգիստն անմիջապես լճի վրա գտնվող հյուրանոցում, ապա այցելեք Դիլիջան ազգային պարկ։
Հիմնվել է 2002թ.-ին։ Բաժանված է երեք գոտիների՝ արգելանոցային, տնտեսական և ռեկրեացիոն։
ՈՒնի 28.000 հեկտար տարարածք, շուրջ 977 տեսակի բույսեր, 180 տեսակ դեղաբույսեր, որոնցից 29-ը ընդգրկված են Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Հարուստ է նաև կենդանական աշխարհը։ Հանդիպում են գորշ արջ, այծյամ, գորշուկ, քարակզաքիս, անտառային կատու, աղվես, լուսան, պարսկական սկյուռիկներ, բազմաթիվ սողուններ և երկկենցաղներ։ Պարկում գործում են հանքային ջրերով հարուստ առողջարաններ։
*Տեքստը պատկանում է Կուպոն.հայ-ին: Հոդվածն ամբողջական կամ մասնակի արտատպելիս` սույն էջին ակտիվ հղվելը պարտադիր է: